Gırtlak ses üreten ve nefes borusunu yabancı maddelerden koruyan ve nefes almamızı sağlayan bir organdır. Yukarısında yutak, arkasında yemek borusu, aşağıda nefes borusu bulunur, 2 büyük ve 3 küçük kıkırdak , adeleler ve boyunda tutunmayı sağlayan bağlardan oluşur.
Gırtlak üç ayrı kompartmana sahiptir. Ses tellerinin bulunduğu , orta bölge; ses tellerinin üzerinde yutaktan gırtlağa giriş yeri olan bölüm ve ses tellerinin altında , nefes borusu ile devam eden bölüm olarak üçe ayrılır. Bu bölümler tedavi ve tümör yayılımı açısından çok önemlidir.
Boyun lenf dolaşımı açısından çok zengindir. Gırtlak kanserlerinin bölge dışındaki ilk metastaz yeri boyun lenf dokusudur. Bu, boyunda büyümüş beze olarak kendini gösterir. Boyunda bu şekilde ele bir kitle gelmese bile , gırtlak kanserlerinin tedavisine boyun mutlaka dahil edilir.
Gırtlak kanseri oluşturan nedenlerin başında sigara gelir. Özellikle ses tellerinin olduğu bölge ve bu bölgenin yukarısındaki kanserlerinde tütün tüketimi çok önemlidir. Alkol, yine ses tellerinin üzerindeki bölgede önemlidir. Ayrıca alkol, tütünün bu organların örtüsü üzerinde kanserleşmeye doğru yaptığı değişimi hızlandırır ve beraberce yapılan etki daha güçlü olur. Zehirli gazların yoğun olduğu iş ortamlarında çalışanlarda, kronik ses teli enfeksiyonu geçirenlerde sebze ve meyve yeme alışkanlığı az olanlarda ve daha önce radyasyona maruz kalanlarda da rastlanılmaktadır. Diğer tüm hastalıklar için önemli etken olan genetik eğilim burada da söz konusudur.
Ses teli üzerindeki kanserde ilk şikayet ses kısıklığıdır!!!!!!!Ses telinin yukarı bölgesindeki kanserde ise ilk şikayet yemek yerken zorluk ve ağrı ve boğaz ağrısıdır!!!!!, daha sonra buna ses kalitesindeki değişiklik eşlik eder.Kulağa doğru ağrı olması kanserin derinleştiğini gösterir!!!!!!Ses teli altı bölgesinde ise şikayet daha sinsidir, boğazda şüpheli bir rahatsızlık hissi verir, ileri evrede ses kısıklığı ve nefes almada zorluk oluşur.
Ses tellerinde tekrarlayan iltihabi olaylar veya buna bağlı olmaksızın bazı kanser öncesi oluşumlar oluşabilir. Bunlar da kendilerini ses kısıklığı ile belli ederler. Kulak burun boğaz uzmanı tarafından biopsi ile kontrol edilmeli ve teşhis koyulduktan sonra sık aralıklar ile takip edilmelidir ve kesinlikle sigara ve alkol bırakılmalıdır.
Aslında teşhis koymak oldukça kolaydır.Çünkü gırtlak normal kulak burun boğaz muayenesinin rutin tetkikinde endoskopik uayene ile kolaylıkla görüntülenen bir yerdir. Bu bölgedeki herhangi bir lezyon derhal farkedilir.Erken tanı tedavi de gırtlağı korumak açısından büyük avantajdır.
Tedavi protokolü çok çeşitlidir ve özellikle erken yakalanan olgularda tedavi olma şansı çok yüksektir. Önemli olan erken evrede gırtlağın diğer kompartmanlarına ve gırtlak dışına yayılımın olmaması, boyun metastazı ve diğer organlara metastazların olmamasıdır. İleri evrede olan, gırtlağın tüm kompartmanlarını tutmuş kanserlerde , boyundaki tüm lenf nodülleri ile birlikte tüm gırtlak alınır, ancak nefes alıp vermek için nefes borusu, boyun ön alt kısmına ağızlaştırılır. Bu durumda ses üretimi olmamaktadır, ancak hastalar mide havasını yutarak ses üretebilmektedirler veya nefes borusunun deliğine yerleştirilen protezler ile konuşurlar. Gırtlak içinde bir kompartmanı tutan tümörlerde ise 10’ a yakın parsiyel dediğimiz , gırtlağın bir bölümünü alarak konuşma ve nefes alma yolunun devamlılığını sağladığımız ameliyat çeşitleri bulunmaktadır. Boyundaki lenf bezlerini cerrahi olarak çıkartmak , her zaman tedavi protokolü içindedir. Radyoterapi ise seçilmiş bazı olgularda alternatif bir tedavi şeklidir. Ameliyat sonrası sık kontroller oldukça önemlidir.
Larenks kanseri tedavi edilebilen ve sigara ve alkol ile ilişkisi düşünülecek olur ise önlenebilen bir hastalıktır. Tedavide cerrahi tekniği, tümörün evresi ve gırtlak içinde bulunduğu yere göre seçmekteyiz , bu durumda operasyon öncesi tetkik çok önemlidir. Tedavi de amaç iyileşme ile birlikte sesin sağlanmasıdır, ancak ilerlemiş olgularda hayatın sesten de önemli olduğunu bilerek gırtlağın tümünü feda edebiliyoruz.
Belirtiler
-ses kısıklığı veya ses kalitesinde değişiklik
-yutma güçlüğü
-boğazda rahatsızlık ve ağrı
-kulağa yansıyan ağrı
-kronik öksürük
-nefes almada zorluk
-kan tükürme
-balgamda kan olması
-boyunda kitledir.
İlk belirti iyileşmeyen ses kısıklığıdır. Kesinlikle ihmal edilmemelidir. Ses kalitesinde boğukluk gibi veya gerçekten kısılma gibi kendini belli eder.
